Dünya yayıncılığı Frankfurt’ta buluştu: Gazze gölgesinde açılan dev fuar

Dünyanın en büyük kitap fuarı Frankfurt’ta başladı. 140 ülkeden yayın sektörü temsilcilerinin ve binden fazla yazarın katıldığı, 92 ülkenin kendi standlarıyla temsil edildiği fuar beş gün sürecek. Türkiye de fuarda büyük bir ulusal standla yer alıyor.

BOYKOT ÇAĞRILARI ZAYIF KALDI

Uluslararası Frankfurt Kitap Fuarı bu yıl 77’nci kez kapılarını açarken, Almanya’nın Gazze’deki soykırım karşısındaki tutumu ve İsrail’e verdiği destek nedeniyle yapılan boykot çağrıları geniş yankı bulmadı. Fuar yönetiminin bölgedeki insan hakları ihlallerine, Filistinli yazar ve yayıncıların yaşadığı baskılara sessiz kaldığı eleştirileri ise sürüyor. Buna rağmen Arap ülkeleri ve yayıncılarının geniş alanlar kaplayan, gösterişli stantları, Filistin’deki trajedinin “kardeş ülkeler”in yayın dünyasında da sınırlı bir yer bulduğunu gösteriyor.

Fuar programında Filistin sorunuyla ilgili bazı etkinlikler ve kitap tanıtımları yer alıyor. Hatta fuarın özel davetlileri arasında Kudüs’te kitapçılık yapan bir Filistinli de bulunuyor. Ancak fuar sözcüsü, “Kitap fuarı insanları buluşturmayı ve bağ kurmayı hedefler” derken, “antisiyonist ve antisemitik unsurlar devreye girerse hukuki süreç başlar” uyarısında bulunuyor. Bu durum, geçmişte Filistinli yazarların kolaylıkla “antisemitizm” suçlamalarıyla karşı karşıya kaldığı tartışmaları yeniden gündeme taşıyor.

Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk, açılışta demokrasiden ve kültürel çeşitlilikten söz edilmesine rağmen “Gazze’de yaşanan soykırımla ilgili tek bir kelimenin edilmemesinin dikkat çekici olduğunu” vurguladı.

Fuarın ilk gününde de bu konuda belirgin bir gelişme yaşanmadı. Geçtiğimiz yıl olduğu gibi, Filistin’deki katliama dikkat çekmek amacıyla göçmenler ve duyarlı Almanların düzenlediği “Filistin’in Özgürlüğü Kitap Fuarı” adlı sembolik alternatif etkinlik bu yıl da ana kapının karşısındaki parkta, fuar alanı dışında gerçekleştiriliyor. Ancak bu açık hava etkinliği, binlerce kişinin katıldığı fuarda yalnızca küçük bir çevrenin ilgisini çekiyor.

PANDEMİ ÖNCESİ RAKAMLAR HÂLÂ UZAKTA

140 ülkeden yayıncıların ve binden fazla yazarın katıldığı fuarı beş gün boyunca 200 bini aşkın kişinin ziyaret etmesi bekleniyor. Bu sayının geçen yıla göre biraz arttığı belirtilse de, pandemi öncesi dönemin çok gerisinde kalındığı vurgulanıyor. Artan konaklama ve ulaşım maliyetleri nedeniyle birçok küçük yayıncı binlerce euroluk masrafı göze alamayıp Frankfurt’a gelmiyor.

Fuarı daha cazip hale getirmek için bazı yenilikler yapıldı. Önceki yıllarda yalnızca ilk üç günü profesyonellere açık olan fuar bu yıl iki güne indirildi. Böylece ziyaretçiler cuma gününden itibaren fuara girebiliyor. Ayrıca bu yıl yayıncıların stantlarında doğrudan kitap satmasına da izin verildi; daha önce bu yalnızca son günlerde mümkündü.

Program, yine kitaplar, yazarlar, paneller, ödül törenleri ve tartışmalarla dolu. Ancak hem Ukrayna hem Gazze savaşları konusunda Batı dünyasının egemen söylemine mesafeli sesler bu yıl da azınlıkta. NATO’nun eski genel sekreterinin “Güvenlik politikası ve insan hakları” konulu konuşması ve 2022 Nobel Barış Ödülü sahibi Filipinli gazeteci Maria Ressa’nın “Diktatörlüğe Nasıl Karşı Çıkılır? / Geleceğimiz İçin Savaş” başlıklı kitap tanıtımı fuarın dikkat çeken etkinlikleri arasında.

TÜRKİYE 40’INCI KEZ FRANKFURT’TA

Her şeye rağmen dünya yayıncılık sektörünün en büyük buluşmasında Türkiye de Kültür ve Turizm Bakanlığı ile İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) işbirliğiyle düzenlenen ulusal standla yer alıyor. 1985 yılından beri aralıksız olarak fuara katılan Türkiye, bu yıl 40’ıncı kez Frankfurt’ta temsil ediliyor.

Ulusal standda, Türkiye’den 20 yayınevinin yanı sıra 20’nci yılını kutlayan TEDA Projesi’ne (Türk Kültür, Sanat ve Edebiyat Eserlerinin Dışa Açılımını Destekleme Projesi) özel bir alan ayrıldı. Bugüne dek 99 ülkede 3500’den fazla eserin 64 farklı dile çevrilmesine destek veren proje, fuarda özel etkinliklerle tanıtılıyor.

Türkiye standının açılışını Frankfurt Başkonsolosu Nagihan İlknur Akdevelioğlu yaptı. Kültür ve Tanıtma Ataşesi Ferruh Parmaksız’la birlikte yayınevlerini ziyaret eden Akdevelioğlu, “Türkiye’de anlatılacak çok hikaye var. Biz anlatmazsak başkaları anlatır. Bu nedenle Frankfurt Kitap Fuarı’na katılım çok önemli. TEDA Projesi’nin çeviri desteği de bu hikayelerin dünyaya ulaşmasında büyük rol oynuyor” dedi.

Açılış törenine Basın Yayın Birliği Başkanı Münir Üstün, Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürü Taner Beyoğlu ve Genel Müdür Yardımcısı Abdulsamet Taş da katıldı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ve İTO’nun prestij yayınları, TEDA destekli eserler ve güncel yayınların yer aldığı yaklaşık 1874 kitap fuarda sergileniyor. Katılımcı yayınevleri arasında Nar, Usturlab, Multibem, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Yeditepe, Sev, Eğitim, Çikolata, Literatür, Yediveren, İlgi Kültür, Nesil, Kayıhan, Omes, Net Turistik, Hiperlink, Alfa, Tudem, Destek ve Maya Yayıncılık bulunuyor.

TÜRK YAZARLAR FRANKFURT’TA

Fuar boyunca Frankfurt kenti de çok sayıda etkinliğe ev sahipliği yapıyor. Türkiye kökenli derneklerin düzenlediği okuma ve tanıtım akşamlarında Almanya’da yaşayan ya da Türkiye’den gelen yazarlar okurlarla buluşuyor.

Bu yıl fuar programında yer alan Türk yazarlar arasında Feridun Zaimoğlu, Can Dündar, Güner Yasemin Balcı, Tahsim Durgun, Tijen Onaran ve Reyhan Şahin öne çıkıyor. Kentteki etkinliklerde ise Yalın Gündüz, Ülkü Burhan ve Esila Ayık gibi isimler yer alıyor.

Dört yıl önce Almanya’da sürgünde yaşamını yitiren yazar Doğan Akhanlı’nın “Sankofa” adlı, henüz Türkçeye çevrilmemiş romanının Almanca baskısı da Frankfurt Haziran Kültürevi’ndeki okuma akşamında tanıtıldı.

GÜRSEL KÖKSAL – FRANKFURT