Ukrayna istihbaratından gazeteciye teklif: “Olumlu haber yazacaksan gel!”

Ukrayna gizli haber alma örgütünün Danimarkalı yıldız gazeteci Matilde Kimer’in akreditasyon başvurusunu reddettiği, bunu istiyorsa “Ukrayna hakkında olumlu haber yazma” şartını ileri sürdüğü ülkede manşetlere bomba gibi düştü. Alman medyası olayı “bilmiyor”.

Alman medyasının neredeyse tamamı, Ukrayna’nın Danimarkalı ünlü gazeteci Matilda Kimer’e yönelik şantaj ve baskısını görmezden gelmeyi tercih etti. Almanya’nın  alternatif haber-analiz portallarından NachDenkSeiten’da Florian Warweg imzalı makalede konu şöyle aktarıldı:

“Matilde Kimer, Danimarka’daki kamu yayıncısı DR’nin en tanınmış muhabirlerinden biridir. Kraliçe’nin elinden ülkenin en prestijli gazetecilik ödüllerinden biri olan ‘Ebbe Munck Ödülü’nü daha geçen kasım ayında aldı. Ancak Ağustos 2022’den itibaren Ukrayna’da muhabir olarak çalışmasına izin verilmedi. Ukrayna iç istihbaratı SBU, onu ‘Rus yanlısı bir ajan’ olarak görüyor. Peki neden?

DR’nin dış muhabiri olarak yıllarca Moskova’da yaşamıştı ve kısa bir süre önce Instagram hesabında oyuncak bir Rus bebeğin yer aldığı bir fotoğraf yayınladı.

Şimdi ise SBU’dan önemli bir teklif aldı: SBU esaslarına uygun olmak ve  ‘Ukrayna hakkında iyi haberler” yayınlamak şartıyla yeniden akreditasyon söz konusu olabilecekti.

Danimarka muhabiri Matilde Kimer olayı şu anda ülkede dalgalanıyor ve şaşırtıcı bir şekilde (?) Almanya’daki haberler arasına henüz ulaşabilmiş değil. Danimarka Dışişleri Bakanı Lars Løkke Rasmussen, durumla ilgili endişelerini dile getirdi ve  yeni görevindeki işinin, ‘Ukrayna makamlarına, basın özgürlüğüne büyük önem verdiğini açıklamak olduğunu’ bildirdi.

Danimarka Gazeteciler Derneği (DJ) başkanı Tine Johansen, akreditasyonun reddedilmesini ‘basın özgürlüğüne bir darbe’ olarak nitelendirdi ve Ukrayna makamlarının eylemlerini sert bir şekilde şöyle eleştirdi:

‘Özgür basına yapılan bu saldırı beni öfkelendirdi. Bir ülke kendisini demokratik olarak adlandırmakta ısrar ediyorsa, medya bağımsızlığını korumalıdır. Hepimizin Ukrayna’da sahada gözümüz kulağımız olan yetenekli gazetecilere çok ihtiyacımız var ve tabii ki Ukrayna makamlarının buna saygı duyması gerekiyor.’

Avrupa Gazeteciler Federasyonu (EFJ) da benzer bir açıklama yaparak Johansen’in sözlerini yineledi, ‘bağımsız gazeteciliğe yönelik tehdidi’ kınadı ve akreditasyonun reddinin  geri alınması çağrısında bulundu. Kamu kurumu DR’nin dış politika başeditörü Niels Kvale, Ukrayna’nın iddialarını ‘tamamen kanıtlanmamış ve çılgınca’ olarak nitelendirdi. Uluslararası haber ajansı Reuters de olayla ilgili haber yaptı.

NE OLMUŞTU?

Matilde Kimer, 2006’dan beri Rusya, Ukrayna ve Orta Asya’da gazeteci, 2009’dan beri de Danimarka kamu yayın kuruluşunda muhabir olarak çalışıyor. DR’nin Rusya muhabiri olarak birkaç yıl Moskova’da yaşadı. Haziran 2022’de DR, diğer birçok Batılı medya kuruluşu gibi, Kimer ile Kiev’de bir muhabirlik ofisi açmaya karar verdi. O andan itibaren, Danimarkalı gazeteci Kiev ve Moskova arasında gidip geldi. 1 Ağustos sabahı Moskova’nın Vnukovo Havalimanı’na vardığında Matilde Kimer’e, ‘güvenlik ve savunma gerekçeleriyle’ Rusya Federasyonu’na 10 yıl süreyle girişinin reddedileceğini ve derhal sınır dışı edileceğini belirten bir belge verildi. Daha sonra uçakla İstanbul’a götürüldü.

Üç hafta sonra, 22 Ağustos’ta Danimarkalı muhabir, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri basın departmanından, ‘Ukrayna Güvenlik Servisi’nin talebi üzerine’ akreditasyonunun iptal edildiğini açıklayan bir e-posta aldı. Bu, e-postada ise konu daha fazla gerekçelendirilmedi.

Gazeteci Kimer SBU basın sözcüsü Artem Dekhtyarenko ve Savunma Bakanlığı’na başvurduğunu ancak aylarca yanıt alamadığını bildirdi. Kimer daha sonra Danimarka Dışişleri Bakanlığı ve Kiev’deki Danimarka Büyükelçiliği’ne başvurdu. Elçilik personeli SBU ile temasa geçti ve gazeteci ile Ukrayna iç istihbaratı arasında bir görüşme ayarladı. SBU’daki görüşme 8 Aralık’ta gerçekleşti ve Kimer’e Danimarka büyükelçiliğinden iki temsilci eşlik etti. Kimer’e göre, Oleg adlı bir SBU memuru, Ukrayna muhabiri olarak neden Transdinyester ve Rusya’ya seyahat ettiğini sordu.

SBU, YABANCI MUHABİRİN SEYAHATLERİNİ ŞÜPHELİ BULMUŞ

Ukrayna medya portalı Zaborona’ya verdiği röportajda Danimarkalı muhabir daha sonra şu bilgileri verdi:

 ‘Bana neden Kırım’a gittiğimi de sordular. İlhak sırasında Kırım’dan haber geçiyordum ve

bu, Ukrayna’nın Rusya’nın Kırım’a girişini yasaklayan bir yasayı geçirmesinden önceydi. Ayrıca neden LPR (Luhansk Halk Cumhuriyeti) ve DPR’e (Donetsk Halk Cumhuriyeti) seyahat ettiğim soruldu. Gazeteci olarak çalıştığımı ve orada olanları bildirdiğimi söyledim. SBU’ya göre bu, işgalcilerle işbirliği yaptığım anlamına geliyordu.’

Kimer, SBU ile görüşmeleri sırasında, Rusya’dan sınır dışı edilmesinin ‘Rus anlatılarını’ tanıtma faaliyetleri için sadece bir ‘perdeleme’ olduğunun ileri sürüldüğünü de belirtti.

Öte yandan SBU’ya göre, gazeteci Kimer’in sosyal medyadaki bazı paylaşımları ‘Rusya’ya sempati duyuyor’ gibi görünüyor. Örnek olarak Kimer’e Kırım’dan bir 2015 Facebook gönderisi gösterildi. O sırada Facebook’ta dans eden kadınların bir resmi de dahil olmak üzere bir dizi fotoğraf paylaşmıştı. Bu fotoğrafın arka planındaki bir afişte ‘Kırım Baharı’ yazısı görülüyordu.

OLUMLU HABERCİLİK ŞARTIYLA YENİ AKREDİTASYON TEKLİFİ

SBU ile görüşmenin sonunda yaşananların, muhtemelen Ukrayna’daki mevcut ‘basın özgürlüğü’ anlayışının bir göstergesi olduğunu bildiren Danimarkalı gazeteci şunları söyledi:

‘Görüşmenin sonunda nasıl güven verebileceğimi sordum ve SBU yetkilisi durumumu değerlendirmek için ciddi argümanlara ihtiyacı olduğunu söyledi. ‘Ukrayna hakkında güzel haberler’ yazmamı ve bu tür hikâyeler yazmama yardımcı olabilecek bazı SBU belgelerini kullanmamı önerdi.’

Matilde Kimer bu öneriyi şiddetle reddetti. İşvereni DR, Kimer’in şu sözlerini aktardı:

‘Bağımsız bir gazeteci olarak, kendimden başka kimsenin ürettiği materyalleri kullanarak haberler sunmayacağım. Bir DR ülke ofisinde masamda oturup bir istihbarat teşkilatı için propaganda yayınlayamam. Ukrayna istihbaratı olsa bile.’

Kimer olayıyla ilgili bugüne kadarki en kapsamlı araştırmayı sunan, Açık Toplum Vakfı, Free Press Unlimited ve National Endowment for Democracy tarafından finanse edilen Ukrayna portalı Zaborona, konuyu önceki Ukraynalı tercümanı Ivan Kravtsov’a da sordu.  Kravtsov’a göre Kimer’le ilgili sıkıntı uzun yıllar Moskova’da çalışmış ve sosyal medyada Rusya ile ilgili ‘tartışmalı’ paylaşımlar yapmasından kaynaklanıyor. Tercüman Kravtsov  ‘İletişimde bir sorun olduğunu ve SBU’nun aşırı tepki gösterdiğini düşünüyorum. Sonuçta Matilde’nin yabancı muhabir olduğu için Moskova’da çalışıyor olması onu Rus casusu yapmaz. Daha önce [başkanlığı sırasında] Petro Poroshenko ve Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba ile röportaj yapmasına izin verilmişti ve Volodymyr Zelensky’nin gazeteci havuzunda yer alıyordu bu nedenle istihbarat servislerinin onun geçmişini önceden kontrol etmemiş olması muhtemel değil. Hiç şikâyetleri yoktu ve sonra birdenbire, anlamadıkları Danca ironik bir alt yazıyla bir Rus bebeğinin olduğu bir Instagram fotoğrafına dayanarak görüşleri hakkında sonuçlar çıkardılar’ diye konuştu.

Ancak Kimer’in tüm üst düzey kınamalara ve güvencelere rağmen Ukraynalı yetkililer halen kararlarının arkasında duruyor ve akreditasyonun reddini savunmaya devam ediyor. 20 Aralık gibi yakın bir tarihte, Ukrayna’nın Danimarka Büyükelçisi Mykhailo Vydoinyk kamuoyuna şunları söylemişti:

‘Matilde Kimer yasalarımızı ve seyahat düzenlemelerimizi üç kez ihlal etti (…) Ne yazık ki gazeteciler arasında Ukrayna ordusunun mevzilerini paylaşan Rus ajanlarının örneklerini gördük. Bu nedenle, daha derine inmeli ve her şeyi kontrol etmeliyiz. Savaştayız millet, bu gerçek.’”

YENİ POSTA – BERLİN

FOTO: Twitter