Avrupa’nın sessiz devrimi: ABD’li bilim insanlarına kırmız halı seriyor

Fon kesintileri ve siyasi baskılarla boğuşan ABD’li akademisyenlere Avrupa kırmızı halı seriyor: “Özgürce araştırın, sınırsız destek alın!” Peki bu cazip teklif, bilimin geleceğini kurtarabilir mi?

BİR BAŞKANIN KARARI, BİLİM DÜNYASINDA DEPREM ETKİSİ YARATTI
Donald Trump’ın üniversitelere yönelik milyarlık araştırma fonlarını dondurma kararı, ABD’nin akademik çehresini değiştirirken, Avrupa fırsatı değerlendirmek için harekete geçti. İklim krizi, göç, toplumsal cinsiyet ve immünoloji gibi kritik alanlarda çalışan bilim insanlarına Brüksel, Paris ve Berlin sesleniyor: “Gelin, özgürce çalışın!”

HİBELER, VİZELER VE “LİYAKAT” VAADİ

Alman basınında çıkan haberlere göre Belçika, doğrudan tehdit altındaki akademisyenler için özel destek paketleri açıkladı. Fransa, “Bilim İçin Güvenli Alan” projesiyle 15 ABD’li araştırmacıya 3 yıllık fon sağlayacak. Avrupa Araştırma Konseyi (ERC), taşınma desteğini 2 milyon avroya çıkarırken, başlangıç hibeleri 3,5 milyon, ileri seviye projeler için 4,5 milyon avro sunuyor.

“Bu bir hediye değil, liyakat sınavı!” diyen ERC Başkanı Maria Leptin, Trump yönetiminin kararlarını “skandal” olarak nitelendiriyor ve ekliyor:
“Avrupa, bilimin sığınabileceği en güvenli liman olmalı!”

KAÇIRILAN FIRSAT MI, STRATEJİK HAMLE Mİ?
Ancak bazı uzmanlar Avrupa’nın geç kaldığı görüşünde. Leptin’in itirafı çarpıcı: “ABD’deki kriz derinleşmeden önce adım atmalıydık.”

Peki ya Almanya, Hollanda ve Katalonya? Berlin, özel bir fonla ABD’den beyin göçünü teşvik ediyor. Katalonya, 30 milyon avroluk “Yetenek Köprüsü” ile 70’ten fazla akademisyeni Avrupa’ya çekmeyi hedefliyor.

AVRUPA’DA AKADEMİK ÖZGÜRLÜK: GERÇEK Mİ, MASAL MI?
1988’de imzalanan Magna Charta Universitatum, üniversitelerin siyasi ve ekonomik baskıdan bağımsız olması gerektiğini vurguluyor. Ancak 2023 Avrupa Parlamentosu raporu, bazı çatlakları ortaya seriyor:

Macaristan gibi ülkelerde üniversiteler üzerinde siyasi müdahaleler artıyor. 24 AB ülkesi dünyada en yüksek akademik özgürlük standartlarına sahip olsa da, eşitsizlikler devam ediyor.

Avrupa, ABD’nin kaybettiği değeri kazanmak için tüm kozlarını masaya sürüyor. Ancak asıl soru şu:
“Bilim insanları, özgürlük vaatlerinin arkasında durmayan bir sisteme gerçekten güvenebilir mi?”

Avrupa’nın bilimdeki yükselişi mi, yoksa ABD’nin çöküşü mü?
Cevap, laboratuvarlardan gelecek…

YENİ POSTA – STUTTGART

FOTO:  National Cancer Institute – Unsplash