Türk edebiyatının dışa açılan kapısı: TEDA’ya Frankfurt’ta yaş günü kutlaması

Türkiye’nin uluslararası düzeyde tanıtılması amacıyla 20 yıl önce hayata geçirilen TEDA projesinin yaş günü, Uluslararası Frankfurt Kitap Fuarı’nda kutlandı. Bu proje kapsamında eserleri en çok başka dillere çevrilen yazar Orhan Pamuk, en çok yabancı dile çevrilen kitap ise Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Huzur’u oldu.

Türk edebiyatının dünya çapında tanıtılması ve farklı kültürlerle buluşturulması hedefiyle başlatılan çeviri destek programı TEDA, tam adıyla “Türk Kültür, Sanat ve Edebiyat Eserlerinin Dışa Açılımını Destekleme Projesi”, 20 yaşında. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2005 yılında başlatılan TEDA Programı’nın 20’nci yıldönümü, dünyanın en büyük yayıncılık buluşması olan Uluslararası Frankfurt Kitap Fuarı’nda geniş katılımlı bir kutlamayla gerçekleşti.

Kültür ve Turizm Bakanlığı ile İstanbul Ticaret Odası’nın birlikte hazırladığı Türkiye ulusal standındaki yaş günü etkinliğine Basın Yayın Birliği (BasYayBir) Başkanı Mustafa Karagüllüoğlu, Türkiye Yayıncılar Birliği (TYB) Başkanı Kenan Kocatürk, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürü Taner Beyoğlu, Genel Müdür Yardımcısı Abdulsamet Taş, Atatürk Kültür Merkezi Başkanı Doç. Dr. Zeki Eraslan, Türkiye’nin Frankfurt Kültür ve Tanıtma Ataşesi Ferruh Parmaksız, Azerbaycan, Kazakistan ve Özbekistan temsilcileri ile çok sayıda yayıncı ve kitapsever katıldı.

Açılışta misafirlere hitap eden BasYayBir Başkanı Karagüllüoğlu, TYB Başkanı Kocatürk ve Genel Müdür Beyoğlu, TEDA’nın Türk kültürü, sanatı ve edebiyatından klasik ve çağdaş eserlerin yabancı dillere çevrilmesi, yayımlanması ve tanıtımı konusunda büyük bir başarı hikâyesi olduğunu vurguladılar. TYB Başkanı Kocatürk, projenin başından beri içinde olduğunu belirterek, “Türkiye’de özel sektörle devletin ortaklaşa başlattığı, Türk kültür hayatının en önemli projelerinden biri” ifadelerini kullandı.

Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürü Taner Beyoğlu ise konuşmasında, projeye katkıda bulunan yazar, çevirmen, yayıncı ve proje çalışanlarından oluşan “TEDA Halkı”na teşekkür etti. Beyoğlu, çalışmaların kararlılıkla süreceğini ve Türkiye’den eserleri milyonlarca kitapsevere kendi dillerinde ulaştırmaya devam edeceklerini söyledi.

99 ÜLKEDE 4 BİNDEN FAZLA ÇEVİRİ

Türkiye’den 20 yayınevinin yer aldığı ulusal standın geniş bir bölümünde TEDA Projesi kapsamında yayımlanan eserlerin bir bölümü sergileniyor. TEDA yetkililerinden alınan bilgilere göre, bugüne kadar 99 ülkeden 1.027 yayınevine, 64 dilde toplam 4.465 eserin çeviri ve basımı için destek sağlandı. Bu eserlerden 3.574’ü yayımlanarak dünyanın dört bir yanındaki okurlara ulaştı.

Sadece Almanya özelinde 54 yayınevine, 179 Türk yazarın 291 eseri için destek verildi; bunlardan 258’i Almanya’da yayımlandı. Ayrıca 48 Alman yayınevine, 181 yazarın 293 eseri için destek sağlandı ve bu eserlerden 261’i Almanca olarak yayımlandı.

EN ÇOK ÇEVRİLEN YAZAR: ORHAN PAMUK, EN ÇOK ÇEVRİLEN ESER: HUZUR

Türkiye standında TEDA Projesi kapsamında yayımlanan eserlerin bir bölümü de sergileniyor. Yetkililerin verdiği bilgilere göre, şimdiye kadar bu proje kapsamında en çok eseri çevrilen yazar Orhan Pamuk. 2005 yılında Frankfurt Kitap Fuarı’nda verilen “Alman Yayıncılar Birliği Barış Ödülü”nü alan, ertesi yıl da Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görülen yazarımızı; Ahmet Hamdi Tanpınar, Ahmet Ümit, Orhan Kemal ve Hakan Günday izliyor.

TEDA kapsamında en çok yabancı dile çevrilen kitaplar sıralamasında ilk iki sırada Ahmet Hamdi Tanpınar’ın eserleri bulunuyor. Buna göre liste şöyle:

1. Huzur
2. Saatleri Ayarlama Enstitüsü
3. İstanbul Hatırası (Ahmet Ümit)
4. Kürk Mantolu Madonna (Sabahattin Ali)
5. İstanbul İstanbul (Burhan Sönmez)

TEDA kapsamında en çok çeviri yapılan ülkeler Bulgaristan, Kuzey Makedonya ve Almanya. En çok çevrilen diller ise Arapça, Bulgarca, Arnavutça, Almanca ve Azerice.

TEDA’DAN PANELLER

TEDA’nın 20’nci yılı vesilesiyle Frankfurt Kitap Fuarı’nda düzenlenen etkinlikler sürüyor. Bunlardan ilki, cumartesi günü “TEDA: The Universal Journey of Turkish Literature” başlıklığı ile düzenlendi. Fuar içindeki Uluslararası Salon’da gerçekleştirilen panele, Genel Müdür Taner Beyoğlu’nun yanı sıra Sampark Yayınevi CEO’su Sunandan Roy Chowdhury, Al Arabia Yayınları CEO’su Sherif Bakr ve Fan Noli Yayınevi CEO’su Rexhep Hida katıldı.

Aynı gün yine Uluslararası Salon’da düzenlenen “Behind TEDA Works and Words: Translators as Literature’s Hidden Heroes” başlıklı paneldi, buluşmada çevirmenler Musa Yaşar Sağlam, Feyza Howell ve Rosita D’Amora konuşmacı olarak yer aldı. (gk)

YENİ POSTA – FRANKFURT