Dünya Kupası maçlarına bakarken: Kolektif oynayan kazanıyor

Abidin Dino’nun yaratıcılarından biri olduğu “Altın Goller” belgesel filmi üzerine araştırmalarımı ve çalışmamı derinleştirince Abidin’in tek yönetmen olmadığını anladım.

İngilizce ve İtalyanca afişlerde, haber, makale, duyuru ve benzerlerinde iki yönetmenin ismi var. “İkinci yönetmen” veya “ikinci ekibin yönetmeni” hakkında ayrıca araştırmalar yaptım: Ross Devenish ismini böylece buldum. Hayat hikâyesinden konumuzu ilgilendiren parçalara çalışmamda kısaca yer verdim. Fotoğraflarını da bulup ekitabıma yerleştirdim. 1966’da 27 yaşındaki Güney Afrikalı genç, o yıllarda ülkesinde yürürlüke olan Siyahları dışlayıcı, ırkçı, nazi rejime (apartheid) muhalif ve sinema eğitimini Londra’da yapmış ilerici bir sinemacı.

Belgeselin yaratılmasında ismi bilinmesi gerekenlerden biri de Octavia Senoret Guevara’ydı: Belgeselin prodüktörü/yapımcısı. 1946 veya 1947’den itibaren bilhassa İtalya’da aktör, senarist ve prodüktör olarak tanınıyor. Abidin ile Abidin’in 1952’de Ocak ayından yılın sonuna kadar kaldığı Roma’da tanıştıklarını çıkarsadım. Ocak 1952’de İstanbul’dan Roma’ya giden Abidin’in hemen kaynaştığı resim, sinema, edebiyat ve genel sanat çevresi içinde Octavia ile tanıştığı ve bu dostluğun sürdüğünü sanıyorum.

Bir yapımcı, iki yönetmen sadece üç kişi ediyor. 25 veya 26 kişilik “milli” burada “milletlerarası” kadroyu oluşturmak için kolları sıvıyoruz :

Jenerikte iyi saydıysam 16 belki 17 kamera ustası var; bir daha saymalı mı? Belki saymalı. 19 Kasım 2022’de bir daha saydım: 3 şef kameraman, 13 kameraman toplam 16 oluyor. Şimdi sayımız 19.

Müziği düzenleyen ve yöneten, cazi parçalar harika, dramatik ve epik olanlar da: John Hawksworth. Etti 20. Stadyumlarda seyircilerin bizzat kullandığı müzik aletleri ve değişik türden çalgılar da doğal bir müzik yayıyor. Bu da seyircilerin hediyesi. Seyircilerin ne yurtsever türkülerini unutuyoruz ne de ulusal marşlarını.

Fransızca “commentaire”, İngilizce “commentary”, Türkçeye anlatı/açımlama/açıklama/yorum gibi çevrilebilen metni yazan/commentary written by: BRIAN GLANVILLE. Etti 21.

Glanville gazeteciler tarafından çok övülüyor: Kimi Glanville için “novelist and sports writer supreme” diye yazıyor. Sonra “written by prestigious sport writer, novelist Brian Glanville”den söz ediliyor.

Commentary’yi seslendiren/spoken ise aktör Nigel Patrick. Etti 22.

Production executif: David Plumb. Etti 23.

Sound recordists: 6 kişi.

Supervising editor: Jeanne Hendelson. 1 kişi.

Editors: Jack Knight ve 2 kişi daha.

Photographie consultant: Michael Samuelson.

Executive producer: Michael Sullivan.

Kadro tamamlandı mı ? Aşağı yukarı evet. Sayımız 30’u bile geçti. Tamı tamamına 35 kişiyiz. Hakiki bir takım.

Maçı kazanabilir miyiz? Evet!

Yeter mi? Yeter. Yetti de.

Bu topluluk, bu tam kadro teknik takım, 11 Temmuz’dan 30 Temmuz 1966’ya kadar canla başla gece ve gündüz çalıştı, spor tarihine kalıcı bir eser bıraktı.

Orijinalini, renkli menkli, Ross Devendish muhkem bir mekânda bizzat kendisi yıllarca saklı tutmuş. Yıllar sonra bu filmi yeniden gösterime sokmak için her yere başvurulmuş, müze şu bu aranmış taranmış ama film bulunamamış. Birinin aklına Ross’a danışmak gelmiş. Ne iyi ki Ross’un öngörüsü sorunu çözmüş. Filmin tozu mozu alınmış, gözden geçirilmiş, kimi renk ve benzeri soruna çare bulunmuş ve yeniden gösterime sokulmuş. İyi de olmuş.

Bu takımın, bizim takımın, emeği boşa gitmiş olmaktan kurtulmuş. Ortak hafızamızın bir parçası da.

Yaşşşşşa Ross! Abidin Dino kolektif bir biçimde yaratılan ortak eserin yok olmaktan kurtulduğunu ve yeni bir gençlik kazandığını öğrenmekten mutludur mutlaka.

Abidin’e göre, imece yöntemiyle çalışmak ve yaratmak iyidir. Adanalı yıllarında çevre köylerin emekçileriyle ortaklaşa yarattıkları piyesleri gibi. “Kazanmak için kolektif oynamalıyız” diyordu Abidin. Katılıyorum.

Abidin gibi sanatçılara sahip olmak herkese nasip olmaz, kıymetini bilelim. Kolektif oynayalım. Bu maçı kazanmak istiyoruz çünkü. Mutlaka. Evet bir gün mutlaka.

Epey orijinal ve ilginç görsel malzemesiyle yetmişdokuz sayfalık ekitap, hesabını yaptım, doksan dakikada okunuyor. Farzedin ki bir maç. Kazandığımız.

Künyesi: Altın Goller, ekitap.ayorum.com sitesinde. Hediyemizdir.

Prof. Dr. M. ŞEHMUS GÜZEL – PARİS