Çiftçilerin protestosu bitmiyor: Hollanda’da ne oluyor?

Son iki haftadır Hollandalı çiftçilerin protestolarını, gösterilerini izledik. Saman balyalarını ateşe verdiler. Süpermarketlerin depolarını kapattılar, traktörlerle sokak barikatları oluşturdular. Aralarında Çevre Bakanı da olan bazı politikacıların evlerine saldırı oldu. Protestolarda polis uyarı atışları yaptı. Alman çiftçiler de onlara destek eylemleri yaptı sınırlarda. Neden?

Hollanda deyince akla özellikle peynirleri, yel değirmenleri, bisikletleri, laleleri, Holştayn inekleri gelir belki. Nüfusu 17,5 milyon civarında, yaklaşık 41 bin kilometrekare. Yüzölçümün yüzde 18’i zaten kanallar.

Hollanda’nın tarımsal ihracatı 105 milyar avro seviyesinde.

ABD’den sonra dünyanın en büyük ikinci tarım ihracatçısı. Süs bitkileri ve sebze ihracatında dünya lideri, et ihracatında dünya dördüncüsü, süt ve süt ürünlerinde dünya üçüncüsü. Uzayıp gidiyor…

Hollanda’da yaklaşık 73 bin çiftlik var. Son iki haftadır Hollandalı çiftçilerin protestolarını, gösterilerini izledik.

Az buz değildi… Saman balyalarını ateşe verdiler. Süpermarketlerin depolarını kapattılar, traktörlerle sokak barikatları oluşturdular. Aralarında Çevre Bakanı Christianne van der Wal’un da olduğu bazı politikacıların evlerine de saldırı oldu. Protestolarda polis uyarı atışları yaptı.

Alman çiftçiler de onlara destek eylemleri yaptı sınırlarda.

PROTESTOLARIN SEBEBİ

Hiç merak ettiniz mi sebebini?

Ben ettim. Hemen ziraat yüksek mühendisi Helmut Brodow’u aradım. Tanıyorum kendisini. Aile dostumuz. Kendisi yaşadığımız eyaletin AB Tarım Sübvansiyonları Başkontrolörü. Şöyle diyor Brodow:

“Hedef, Hollanda’da (azot) nitrojen oksit ve amonyak emisyonlarını 2030’a kadar genelde yüzde 50, doğal alanlarda yüzde 70’ten fazla azaltmak. Zararlı nitrojen bileşiklerinin emisyonları, yıllardır Hollanda’da çok yüksek. Nitrat formundaki nitrojen gübre yoluyla yeraltı suyuna karışıyor. Yeraltı veya içme sularında nitrat miktarı sürekli kontrol ediliyor. Sularda yüksek miktarda nitrat bulunması ciddi bir halk sağlığı sorunudur. Nitrat vücutta toksik nitrite ve kanserojen nitrozaminlere dönüşebilir.”

SUÇLU HAYVANLAR

“Nasıl yani? Bunun suçlusu hayvanlar mı?” diyorum. “Evet” diyor ve devam ediyor:

“Hayvancılık sektöründe her yıl binlerce ton dışkı üretiliyor. Bunun bir bölümü gübreleme için kullanılabiliyor. Geri kalanı toprak, su, hava ve tüm doğal hayatı zehirlerken, insan sağlığına da ciddi bir tehlike oluşturuyor.

Hayvansal dışkılar soluduğumuz havaya amonyak, azot oksit ve hidrojen sülfid karışmasına neden oluyor, havayı kirletiyor. En gelişmiş ülkelerde dahi gübre yapmak için konulan yasal sınırın çok üzerinde hayvan dışkısı oluşuyor. Örneğin Hollanda’da hayvan çiftliklerinin yüzde 80’i bu durumda.”

Yani çiftçiler için hayvan dışkısı hem bir nimet, çünkü çok miktarda besin içeriyor, tarlaların verimini artırıyor, ama aynı zamanda da bir lanet. Çünkü emisyonlara neden oluyor, gübredeki nitrat toprağı kirletiyor…

Almanya’da, Hollanda’da çiftçilerin ne zaman ve ne kadar gübre uygulamasına izin verileceği konusunda katı düzenlemeler yapılmış…

ACİL FREN

Hollanda, 30 yılı aşkın bir süredir bu konuda AB limitlerini de ihlal etmiş… Ülkenin en yüksek mahkemesi 2019’da acil durum frenini çekmiş.

Nitrojen standartlarının karşılanması gerektiğine karar vermiş. Özetle hükümetin hesaplamalarına göre bu, hayvancılık çiftliklerinin yaklaşık yüzde 30’unun kapatılmasına yol açacak. Yani hayvan yetiştirsen bir dert, yetiştirmesen bir başka dert. Doğanın dengesini tutturmak gerek…

HALİT ÇELİKBUDAK – FRANKFURT

FOTO: AA