Gorbaçov: Kimileri için kahraman, kimileri için antikahramandı

Mihail Gorbaçov’un ölümü, bırakmış olduğu tarihsel mirasa dair şiddetli bir tartışmanın fitilini ateşledi.

Rus devlet medyası, kendisini Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sorumlu olmakla suçluyor. Kimi yorumcular ise, Nobel Barış Ödülü sahibi Gorbaçov’un önayak olduğu fırsatlardan faydalanılamamış olmasından yakınıyor.

LIBERTATEA (Romanya)

CENAZEYE NEREDEYSE HİÇ KİMSE GİTMEYECEK

Yazar Vasile Ernu, Libertatea’da şanlı bir zamanın yasını tutuyor:

“Şüphesiz ‘perestroyka dönemi’, ‘eski siyasi devlerin’ son küresel çağıydı – siyaset tarihi çaptaydı, umut ve anlam üzerinde, hümanizm ve insan dayanışması üzerinde yükselmişti. Fakat yenildi ve şimdi de intikamı alınıyor. Artık küskün, intikamcı, aptal, beceriksiz, alaycı, bencil ve küçük ‘siyasi cüceler’ çağındayız. … Savaş olmasaydı, tüm dünya liderleri Gorbaçov’un cenazesine katılırdı. Şimdiyse, Kremlin’in mevcut liderinin gidip gitmeyeceğini dahi bilmiyoruz. Gerçekten de bir çağ sona erdi.”

RİA NOWOSTİ (Rusya)

YALNIZCA BATI’NIN ÇIKARLARINA HİZMET ETTİ

Resmi Rus haber ajansı Ria Novosti, Gorbaçov’un arkasından pek de iyi konuşmuyor:

“Ülkemizin parçalanmasını istememişti belki, ama hiç kimse de ülkeye bu beceriksiz ve akılsız reformcu kadar acılar çektirmemişti. Bugün hâlâ onun korkunç yönetiminin sebep olduğu bedelleri ödüyoruz ve daha uzun süreler kendisinin hatalarını düzeltmek zorunda kalacağız, en azından düzeltilebilir olanları. Batı ise, yalnızca kısa bir tarihsel dönem için de olsa Gorbaçov’un yaptıklarından faydalandı. Şimdi de Rusya’nın geleceğini elinden almak için Gorbaçov’un ölümünü fırsata çevirmeye çalışıyor. … Batı, Rusya’nın yeniden ‘uygar dünyaya’ ait olmak isteyeceği ve bu uğurda dış politikasını değiştireceği yeni bir perestroyka sürecinin yaşanmasını ümit ediyor.”

FRANCE INTER (Fransa)

ORTAK EV PROJESİNDEN BİR ŞEY ÇIKMADI

France Inter köşe yazarı Pierre Haski, SSCB’nin son liderine yönelik bakışın günümüz Rusya’sı ve Batı ülkelerinde bu denli farklı olmasının nedenini şöyle açıklıyor:

“Mihail Gorbaçov, eski Sovyet blokunu özgürleştirmeye çok erken karar verdi. Bir projesi vardı: Blok zihniyetinin üstesinden geleceğine inandığı bir ‘Ortak Avrupa Evi’. Batı buna kulak tıkadı, zira Soğuk Savaş’ın ve hemen ardından SSCB’nin sona ermesinden ziyadesiyle memnundu. Bu yanlış anlama veya 1991’de yapılan kötü takas nedeniyle Rusya’daki karşıtları hâlâ Gorbaçov’u suçluyor. Gorbaçov’un adının Batı’da saygı görüyor ve Rusya’da alay konusu ediliyor olmasının nedeni budur. Ukrayna savaşı sürerken gerçekleşen ölümü, bunun nihai sembolü oldu.”

EESTİ PÄEVALEHT (Estonya)

BİREYLERİN ROLÜ ABARTILIYOR

Siyaset bilimci Karmo Tüür, Eesti Päevaleht’te dizginlerin gerçekte ne kadar Gorbaçov’un elinde olduğu sorusuna yanıt arıyor:

“Mihail Gorbaçov, Sovyetler Birliği’nin çöküşü esnasında ve sonrasında kimileri için özgürlüğün, kimileri için de yok oluşun simgesi oldu. Tarihsel süreçler çoğunlukla, sonrasında ikon haline gelen bir kişinin liderliği ele almasından çok daha önce olgunlaşır. Bariz bir yetersizlik halindeki Sovyetler Birliği, uzun zamandır bir durgunluk ve çöküş sarmalı içindeydi. Gorbaçov’un özgürlük vanalarının makineyi yağlaması gerekiyordu, ancak bunun yerine kan sızdırdılar. Sovyetler Birliği gerçekten Gorbaçov yüzünden mi, yoksa yalnızca onun görev süresinde mi çöktü?”

THE IRISH TIMES (İrlanda)

SELEFLERİNDEN KALAN ZEHİRLİ MİRAS

The Irish Times, günümüz Rusyası’ndaki pek çok kötülüğün köklerinin Gorbaçov öncesine uzandığı tespitinde bulunuyor:

“Gorbaçov, kendisinden sonra yaşanan her şeyin sorumlusu ilan ediliyor: kıtlık, ekonomik kaos, bugün Rusya’ya hükmeden kleptokrasinin yükselişi, yeniden silahlanma ve kötücül Büyük Rusya milliyetçiliğinin yeniden can bulması. … Ancak tüm bunlar aslında Gorbaçov’un seleflerinin bıraktığı zehirli miraslardı. Ve Rus toplumunun öylesine derinlerine kök salmışlardı ki, devrim bile onları söküp atamadı. … Büyük perestroyka ve glasnost projeleriyle, yeniden yapılanma ve açıklıkla, buna hayli ihtiyaç duyan ülkeye değişim fırsatı sunmak istenmişti. Ama bu fırsatlardan faydalanılamadı.”

BBC (İngiltere)

İMKÂNSIZI İSTEDİ

O bunu istemese de Gorbaçov’un köklü reformları kaçınılmaz olarak Sovyetler Birliği’nin sonunu getirecekti, tespitinde bulunuyor BBC:

“Gorbaçov mirasını kendisi nasıl görüyordu? Totaliter sistemi ve Soğuk Savaş’ı sona erdirmek ve nükleer silahları bırakmak doğruydu, demişti. Ancak 1991’deki darbeden ve Sovyetler Birliği’nin sona ermesinden de yakınıyordu. Pek çok Rus hâlâ çöküşten dolayı onu suçlamaya devam ediyor. Mihail Gorbaçov, pragmatik ve rasyonel bir politikacı olmasına rağmen, SSCB içinde ve ötesinde milyonlarca insanın artık istemediği merkezi bir komünist sistemi yıkmadan reformlarını gerçekleştirmenin imkânsız olduğunu anlayamamıştı.”

DENIK N (Çekya)

ÖNEMLİ OLAN NE YAPMADIĞIYDI

Denik N için 20. yüzyıl bir nevi Mihail Gorbaçov’un ölümüyle sona erdi:

“Ronald Reagan, Margaret Thatcher, François Mitterrand ve Helmut Kohl ile birlikte, 80’li yılları temelden şekillendirdi. … Prag, yapabilecekken yapmadıklarıyla bizi derinden etkilemiş olduğu gerçeğini asla unutmayacaktır. SSCB’nin Çekoslovak Komünistlerin iktidar tekeline artık destek çıkmama kararını vermesiyle, bir kez daha kendi yolumuza gitme fırsatına sahip olmuştuk.”

LA STAMPA (İtalya)

BARIŞ İNSANI SAVAŞ ZAMANINDA ÖLDÜ

Putin’in açtığı savaş Gorbaçov’a kâbuslar gördürmüş olmalı, diyor La Stampa:

“Mihail Gorbaçov’un ölümünün, barışçıl bir şekilde kurtarmaya çalıştığı Sovyet imparatorluğundan doğan Rusya’nın kan ve utanca boğulduğu bir zamana denk gelmesinin sembolik bir anlamı var. … Sovyetler Birliği’nin yıkılışı, Vladimir Putin gibi onun için de 20. yüzyılın en büyük trajedisiydi. Ancak şu anki Rusya Devlet Başkanı’nın aksine, Sovyetler Birliği’nin ilk ve son Devlet Başkanı barışı, siyasi ve insani misyonunda bir öncelik olarak belirlemişti. Ve muhtemelen de bu nedenle ülkesinin, annesinin de doğduğu yer olan Ukrayna’yı bombaladığını bilerek ölmekten daha büyük bir azap yaşayamazdı.”

NRC HANDELSBLAD (Hollanda)

BOYUNU AŞAN GÖREVLER ÜSTLENEN BİR PRAGMATİST

Rusya uzmanı Laura Starink, NRC Handelsblad’da mevcut gelişmelerden dolayı Gorbaçov’un suçlanamayacağını yazıyor:

“O, komünizmin her şeyden önce ülkesine büyük sefalet getirdiğini anlayan pragmatik biriydi. … Ancak bir asır boyu süren baskıdan sonra ülkesini modernleştirmek çok büyük bir görevdi. Devlet ekonomisini serbest piyasaya dönüştürmek de onun boyunu aşıyordu. Sistemi reforme etmek için girişilen iş, bir dünya gücünün dağılması ve bir sömürge imparatorluğunun çöküşüyle sonlandı. Yeltsin tarafından tahtın varisi olarak atanan Putin’in bu durumu kabullenememesi ve şimdi de acımasız bir savaşla zamanı geri döndürmeye çalışmasından Gorbaçov sorumlu tutulamaz.”

YENİ POSTA – BRÜKSEL

FOTO: AA

KAYNAK: https://www.eurotopics.net/tr/287553/gorbacov-kimileri-icin-kahraman-kimileri-icin-antikahramandi#