Fransa bilinmedik bir yerlere mi gidiyor? Cumhurbaşkanlığı seçimine doğru adaylar ve hesaplar

Son belediye seçimlerinin gösterdiği ve Paris, Marsilya, Lyon’daki somut örneklerin ispat ettiği gibi sol ve yeşillerin çıkaracağı tek aday seçimi kazanabilir. Tek aday olmaya adaylar Jadot ve Melenchon. Ama ismi hiç anılmayan bir kişi de olabilir.

Fransa’da cumhurbaşkanı seçimine 150 günden az bir zaman kaldı. Adaylıklarını duyurmuş olanlardan, önemli, tarihi ve/veya yeni ve adından söz edilenlerden ve siyasi konumlarından kısaca söz etmek istiyorum.

İşin en çarpıcı yanı Fransız medya dünyasının adaylığını henüz açıklamamış olan birinden “çok iyi satıyor/sattırıyor” diyerek her gün bahsetmesi: Adının E’sini soyadının Z’sini alıyorum ve şimdilik EZ diyorum. Bu makalede değil ama gelecek makalelerimden birinde EZ’den söz edeceğim. Şimdilik 24 Kasım’daki bir kamuoyu yoklamasının sonucunu vereyim: Ankete yanıt verenlerin yüzde yetmişi EZ’in ırkçı, bir o kadarı da agressif/saldırgan olduğuna inanıyor. Duyduğuma göre, 5 Aralık pazar günü düzenleyeceği “büyük bir mitingle” adaylığını açıklayacak EZ’i şimdilik bir yol kenarında bırakıyorum.

2017’de seçimi kazanan bugünkü reis, EM, adaylığını resmen açıklamadı ama seçime katılacağı ve ikinci kez seçilmek için elinden geleni yapacağı kesin gibi. Belki o da aralıkta adaylığını açıklar…

2017’de ikinci tura kalan ve ne iyi ki madara olan MLP’e gelince, ırkçılığın, yabancı ve Yahudi düşmanlığının birinci adresi olmaktan çıkmak üzere. Çünkü EZ daha askeri, daha savaşçı diliyle, düşmanlığı kışkırtıcı, “Müslüman”, “Arap” ve “Yahudi” dışlamacılığını körükleyici  söylem ve tavırlarıyla ırkçılığın ve aşırı sağın birinci adresi olmak yönünde ilerliyor. Kimi kamuoyu yoklaması EZ’e oy vereceklerin yüzde 42’sinin MLP’in partisinden geleceğini söylüyor.

MÜSLÜMAN, YAHUDİ VE ARAP DÜŞMANLIĞI

EZ “İslam’a” tamamen karşıyken MLP “İslam ve Cumhuriyet birarada yaşayabilir” dedi ve partisinin en saldırganlarının ve partisi dışındaki küçük Nazi ve faşist örgütlerin şiddetli  nutuklarına ve küfürlerine hedef oldu. Müslüman, Yahudi ve Arap düşmanlığı sürüyor. Ama bu konuda birinci, EZ.

İşin en çarpıcı yanı ise bizzat EZ’in, bütün yalanlamalarına rağmen, Cezayir kökenli ailesiyle Arap ve Yahudi olması. Arap olduğunu saklamak için Berberi olduğunu iddia ediyor ama Mohammed Harbi ve Benjamin Stora gibi ciddi Cezayir uzmanları yalanını yüzüne vuruyor… Burada eleştirilen şu halktan bu dinden olması değil, gerçeğe rağmen yalan atması, yalanını sürdürmesidir.

Sosyalist Parti, adayını üyelerinin oylamasıyla seçti: Üyelerin yüzde 72’si Anne Hidalgo dedi. 2014’ten beri Paris Anakent Belediye Başkanı Hidalgo’nun iki “kusuru” var: Kadın olması. İspanyol kökenli ve İspanya’da doğmuş olması. Fransa’da şaşırtıcı gelebilir ama kadınların çoğunluğu kadına oy vermiyor. Segolene Royal bu konudaki en çarpıcı örnektir. Nedenleri pek çok ve karmaşık. Hidalgo karizmadan da eksik. Birinci tur öncesinde Sol ve Yeşillerin bir tek aday çıkamak üzere ortaklık kurması halinde adaylıktan çekileceği tahmin ediliyor.

Solda yılların siyasi kurdu Jean-Luc Melenchon yine aday. La France Insoumise (LFİ, Boyun Eğmeyen Fransa) lideri 2017’de oyların yüzde 19,6’sını almış ve ikinci tura kalmayı  kıl payı kaçırmıştı. 2012’te ise birinci turda oyların yüzde 11’inden biraz fazlasını almıştı. Kimbilir belki Yeşiller ve bütün sol onun etrafından birleşir ve Melenchon da 70 yaşını reis olarak kutlar.

FKP VE DİĞERLERİ

Soldaki yenilik Fransız Komünist Partisi’nin (FKP) yıllar sonra kendi adayını, Mart 2021’de, duyurmasıyla gerçekleşti. Mayıs 2021’de militanların yüzde 82’si Fabien Roussel’in adaylığını onayladı. 52 yaşında, yakışıklı, kaynananalar için “ideal damat” Fabien Roussel sevimli nutuklarıyla, kibarlığı ve tebessümleriyle televizyon kanallarının vazgeçilmez aslarından biri ünvanını kazandı. Roussel sol birlik içinde yer alabilir ama şimdilik partisini Melenchon’un etkisinden kurtarmaya çabalıyor.

François Mitterrand’ın 1981’den itibaren sifonladığı FKP son on yıllarda Melenchon rüzgârına kapılmıştı. Roussel başarılı olacak mı? Bilemiyorum ama bağımsız bir FKP’ye ihtiyaç olduğu tarihin tanıklığıyla biliniyor. Roussel sempatik tavırlarıyla sol içinde yeni bir yüz, yeni bir davranış biçimi ve yeni bir söylemle FKP’nin yeni gençlik dönemini açıyor kanısındayım.

Sol’da troçkist eğilimli partiler ve adayları da kendilerinden söz ettiriyor.

LO (İşçi Mücadelesi) her zamanki gibi Nathalie Arthaud ile. NPA (Antikapitalist Yeni Parti) daha önceki adayı Philippe Poutou ile. NPA’dan ayrılan Anasse Kazib ise “Revolution Permanente” (Sürekli Devrim) ile.

Sol içinde yer  alması olası Yeşiler (EELV) takımında başı Yannick Jadot çekiyor. 16-29 Eylül 2021’de düzenlenen internette oylama ile birinciliği kazandı. Yeşiller’i temsil olanağını elde etti. Bugünlerdeki kamuoyu yoklamalarında oy oranı yüzde 8 ile 9 arasında.

Son belediye seçimlerinin gösterdiği ve Paris, Marsilya, Lyon’daki somut örneklerin ispat ettiği gibi sol ve yeşillerin çıkaracağı tek aday seçimi kazanabilir. Tek aday olmaya adaylar Jadot ve Melenchon. Ama ismi hiç anılmayan bir kişi de olabilir. Adaylık için resmi başvuru Mart 2022’de sonuçlanıyor. O zamana kadar daha pek çok gelişme olabilir ve spekülasyonlar yaşanabilir.

SAĞDA DURUM

Sağ kanat adayını beş aday adayı arasından 4 Aralık’ta seçecek. Ama sağın ırkçı ve aşırı sağcı aday(lar)a ve partilere alışılmıştan öte yaklaşması üzerine LR (Les Pepublicains) partisinden önemli kopmalar baş gösterdi: Fransa’nın en zengin bölgelerinden “region Provence-Alpes-Côte d’Azur (PACA)” veya “region Sud” Başkanı Renaud Muselier partisinden istifa etti. Haziran 2021 Bölge Seçimlerinde ikinci turda LR ile sol partilerin katkısıyla ırkçı parti adayının sırtını mindere yapıştıran Muselier “Artık partimi tanıyamıyorum” dedi ve istifa etti.

Bakalım De Gaulle’ün, Pompidou’nun, Chirac’ın partisi kimin elinde kalacak?

Prof. Dr. M. ŞEHMUS GÜZEL – PARİS

FOTO:  DavidRockDesign / pixabay.com